کد مطلب:16509 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » احكام

آداب قضاوت از ديدگاه روايات و فقها چيست؟

در پاسخ به اين پرسش كافي است آنچه را مرحوم محقق در شرايع، بحث آداب القضاء آورده است و در واقع عصارهاي است از آنچه در روايات اسلامي و كلمات فقها آمده بياوريم.



او ميگويد «مستحب است كه قاضي اين امور را رعايت كند



1ـ دربارة اهل منطقهاي كه مأموريت براي آن منطقه دارد، تحقيق و تفحّص كامل كند (فرهنگ آن مردم را بشناسد و به شرايط اخلاقي و اقتصادي آنجا آشنا گردد، علما و نيكان و پاكان و حتّي قضات سابق را شناسايي كند، تا در كار خود بصيرت كافي داشته باشد، زيرا آگاهي به شرايط منطقه و محل و فرهنگ حاكم مردم، تأثير زيادي در مسألة داوري عادلانه دارد).



2ـ هنگامي كه وارد محل مأموريّت خود ميشود، خانه (و مركز قضاوت خود) را در وسط شهر قرار دهد تا همة شاكيان به طور مساوري دسترسي به او داشته باشند!



3ـ هنگام ورود به شهر به وسيلة مناديان ورود خود را اعلام دارد تا همة (ستمديدگان) با خبر شوند.



4ـ جلسة قضا بايد در محلّ باز و آشكاري باشد تا همه به آساني به آن دسترسي پيدا كنند (نه پشت درهاي بسته و در محاصرة مأموران).



5ـ به محض ورود در محل بايد تمام مدارك مردم و پروندههاي موجود را از قاضي پيشين دريافت نمايد و همچنين وديعهها و امانتها را نيز تحويل بگيرد (در آن زمان معمول بوده كه بسياري ازمردم، اشياء گرانقيمت را به عنوان وديعه نزد حاكم ميگذاشتند و همچنين اموالي كه مورد نزاع بود).



6ـ هرگاه محل قضاوت مسجد باشد، قاضي بايد هنگام ورود به مسجد، نماز تحيّت بخواند سپس پشت به قبله بنشيند تا مدّعيان و شاكيان رو به قبله باشند (و احساس كنند درمحضر الهي سخن ميگويند).



7ـ بايد وضع زندانيان را دقيقاً بررسي كند و آنها را كه دليل كافي براي ماندنشان در زندان نميبيند، آزاد سازد و آنجا كه دليل كافي وجود دارد، شاكي را بخواهد و جريان را دنبال كند و همچنين دربارة قيّمهاي ايتام و امناي حاكم، و حافظين اموال يتميان، دقّت كند، اگر در ميان آنها افراد نااهلي هستند، به زودي آنها را بر كنار سازد و افراد صالحي را جانشين آنها كند.



8ـ در مجلس داوري، جمعي از دانشمندان و علما و آگاهان را دعوت كند تا مراقب حكم و داوري او باشند و اگر خطايي از او سر زند، او را به خطايش آشنا سازند.



9ـ خودش براي خريد و فروش به بازار نرود (مبادا مردم براي جلب نظر او ارفاقهايي انجام دهند كه آگاهانه يا ناآگاه تحت تأثير آن واقع شود).



10ـ در مجلس قضاوت نبايد قيافة خود را چنان درهم بكشد كه مردم نتوانند با صراحت مطالب خود را بگويند، همچنين آن چنان نرم و ملايم نباشد كه شاكيان جسور شوند و «مدعيانش گمان برند كه حلواست»!



11ـ در ميان شاهدان تبعيض قائل نشود (و شاهدان آشنا و غير آشنا، دور و نزديك را در صورت داشتن شرايط شهادت يكسان بشمرد).



12ـ پروندههاي هر هفته را جمعآوري كرده و جداگانه بايگاني كند و همچنين پروندههاي هر ماه و هر سال را با قيد تاريخ، منظم سازد (يا دستور لازم دربارة تنظيم آنها بدهد).



ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

---

پيام قرآن ج 10


حضرت آيت الله مكارم شيرازي و ساير همكاران